Φωνολογική επίγνωση

Γράφει η Παπαδοπούλου Ειρήνη

Τι είναι η φωνολογική επίγνωση;
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να την αναπτύξουν;

Η φωνολογική επίγνωση είναι η ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει  ήχους-γράμματα φθόγγους που αποτελείται μια λέξη, τόσο προφορικά όσο και γραπτά.

Η προφορική φωνολογική επίγνωση συνίσταται  στα παρακάτω:

• Πως ξεκινάει η λέξη
• Πως τελειώνει η λέξη
• Από ποια γράμματα αποτελείται η λέξη
• Να μπορεί να βρει μια λέξη που αρχίζει/τελειώνει από συγκεκριμένα γράμματα 
• Να αναγνωρίζει την διαδικασίας της  ομοιοκαταληξίας

Η γραπτή φωνολογική επίγνωση αποτελείται από τα παρακάτω:

• Να μπορεί να συνθέτει γραπτά συλλαβές (Πα-Τα κτλ)
• Να γνωρίζει να γράφει τα γράμματα(μικρά και κεφαλαία)
• Να μπορεί να κάνει τις συλλαβές λέξεις
• Να προσθέτει και να αφαιρεί μέρος των λέξεων

Να σημειωθεί ότι αρχικά αναπτύσσετε η προφορική φωνολογική επίγνωση και στη συνέχεια η γραπτή. Η προφορική φωνολογική επίγνωση αναδύεται στη προσχολική ηλικία και η γραπτή στη πρώτη σχολική ηλικία.

Οι ειδικότητες που ασχολούνται με την φωνολογική επίγνωση είναι ο λογοθεραπευτής και ο ειδικός παιδαγωγός. 

Να επισημανθεί, ότι η συνεργασία των ειδικοτήτων είναι απαραίτητη, εάν προκύψουν δυσκολίες στον τομέα αυτό.

Οι γονείς θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τις παρακάτω οδηγίες για την ανάπτυξη της φωνολογικής επίγνωσης:

• Παίξτε με το παιδί σας παιχνίδι με τις λέξεις. Πχ: Βρες μου 5 λέξεις που ξεκινάνε απο πα ή βρες μου 3 λέξεις που τελειώνουν σε ακι. Θα ήταν χρήσιμο να αφήνετε και το παιδί να σας δίνει οδηγίες για να βρείτε και εσείς λέξεις. Θα μπορούσατε να απαντάτε και λάθος, ώστε να αναπτύξετε την κριτική σκέψη του παιδιού.

• Παλαμάκια. Πείτε στο παιδί μια λέξη και πείτε του να σας βρει πόσες συλλαβές έχει. Ξεκινάμε με δισύλλαβες λέξεις και στη συνέχεια αυξάνουμε το επίπεδο συλλαβών.

• Ξεφυλλίστε μαζί με το παιδί σας βιβλία και περιοδικά ώστε να έρθει σε επαφή με γράμματα και λέξεις.

• Ακούστε παιδικά τραγούδια μαζί με τα παιδιά και πείτε του ποιηματάκια. Έρευνες, έχουν δείξει ότι τα παιδιά που από την ηλικία των 3 ετών ακούν παιδικά τραγούδια,  έχουν καλύτερες επιδόσεις στη  φωνολογική επίγνωση και μια πιο επιτυχημένη εκμάθηση γραφής και ανάγνωσης.

• Κυνήγι χαμένου θησαυρού. Κρύψετε γράμματα μέσα στο σπίτι και πείτε στο παιδί  αρχικά να τα ανακαλύψει και στη συνέχεια να σας τα γράψει με ένα χρωματιστό μαρκαδόρο σε έναν ασπροπίνακα ή σε μεγάλες κόλλες Α4 με διαφορετικούς μαρκαδόρους. Θα είχε ενδιαφέρον να συμμετέχει και αδερφός-αδερφή αν υπάρχει στην οικογένεια.

• Δώστε στο παιδί να πλάθει με την πλαστελίνη γράμματα, και σε ένα επόμενο στάδιο βάλτε του να δημιουργήσει λέξη.

Να θυμάστε ότι μέσω του παιχνιδιού επιτυγχάνεται η μάθηση!