Mεταγνωστικές δεξιότητες: Τι είναι-Γιατί είναι σημαντικές-Πως τις προωθεί ο εκπαιδευτικός

Γράφει η Παπαδοπούλου Ειρήνη

Τι είναι οι μεταγνωστικές δεξιότητες

Οι μεταγνωστικές δεξιότητες είναι πολύ απλά όταν ο ίδιος ο μαθητής γνωρίζει πως μαθαίνει.
Ουσιαστικά είναι όταν ο μαθητής μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις, να σχεδιάζει, να διορθώνει τις εργασίες του και να συλλέγει πληροφορίες. Επιπρόσθετα είναι όταν διαχειρίζεται το χρόνο του και μπορεί να επιλύει προβλήματα κρίνοντας τα ουσιώδη  ζητήματα από τα επουσιώδη. Τέλος ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τη γνώση που έχει πάρει στη μετέπειτα ζωή του.

Κάποια απλά παραδείγματα μεταγνωστικών δεξιοτήτων είναι όταν:

• ο μαθητής μαθαίνοντας τα χρήματα στο σχολείο μπορεί να κάνει πια συναλλαγές στην καθημερινή του ζωή στο φούρνο ή στο περίπτερο
• ο μαθητής που καταλαβαίνει ότι είναι ακουστικός τύπος μπορεί να ηχογραφεί το μάθημα ή να το διαβάζει δυνατά  για να το μάθει, αντίστοιχα ένας οπτικός τύπος φτιάχνει σχεδιαγράμματα ή κρατάει σημειώσεις για τον ίδιο λόγο.
• Ο μαθητής για να παρακολουθεί καλύτερα το μάθημα έχει καταλάβει ότι τον βολεύει να κρατάει σημειώσεις κατά την παράδοση ή όταν μελετάει σπίτι έχει καταλάβει ότι πρέπει να κάνει συχνά διαλείμματα για να είναι αποτελεσματικός
• Ο μαθητής πριν παραδώσει την εργασία του την ελέγχει
• Ο μαθητής καταλαβαίνει που δυσκολεύεται και θέλει να διορθωθεί

Από τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε πόσο χρήσιμες είναι αυτές οι δεξιότητες καθόλα τη διάρκεια της ζωής μας καθώς μας βοηθάνε στην ικανοποίηση των αναγκών μας και της εξέλιξής μας.

 Σύμφωνα με τον Ματσαγγούρα (2000) οι μεταγνωστικές δεξιότητες περιλαμβάνουν:

• Εκούσια και ενεργητική εμπλοκή στη μαθησιακή διαδικασία
• Αξιοποίηση των ήδη κατακτημένων γνώσεων και εμπειριών
• Αυτοέλεγχο και αυτορύθμιση
• Αναγνώριση και καλλιέργεια ενός προσωπικού στυλ μάθησης 
• Αυτοαξιολόγηση
• Διαρκής βελτίωση

Θα πρέπει να θυμόμαστε πως η μεταγνώση δεν αναπτύσσεται αυτόματα σε όλους τους μαθητές και ούτε με τον ίδιο τρόπο και ότι οι εκπαιδευτικοί παίζουν σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια και την ανάπτυξη της, καθώς η διαδραστική μάθηση την ενισχύει.

Πως όμως αναλυτικά ο εκπαιδευτικός μπορεί να αναπτύξει τις μεταγνωστικές δεξιότητες

• Να περιγράφει τις ενέργειες που κάνει για τη διδασκαλία ενός μαθήματος
• Να ζητάει την ανατροφοδότηση των μαθητών για να κάνουν έναν υγιή διάλογο
• Να μην φοβάται την αξιολόγηση του
• Να κάνει τη δικιά του αξιολόγηση και να παραδέχεται τις δυνατότητες και τις  αδυναμίες του
• Να κάνει ερωτήσεις στους μαθητές για αυτό που μαθαίνουν ώστε να αναπτύξει την κριτική τους ικανότητα
• Να δίνει στους μαθητές παραδείγματα για να εφαρμόζουν οι ίδιοι καλύτερα τις γνώσεις τους
• Να κρατάει ημερολόγιο για την επίτευξη των στόχων του και να παρακινεί το μαθητή να κρατάει και ο ίδιος για την αξιολόγηση του
• Να δημιουργήσει ένα κλίμα αλληλεπίδρασης, εμπιστοσύνης και ασφάλειας