Ταμπέλες: Τις χρειαζόμαστε;

 Γράφει η Παπαδοπούλου Ειρήνη

Γεια σας!!! ξανά-επιστρέφω σήμερα στο σπιτάκι μου με πολύ κέφι για να αναλύσουμε ένα θέμα που με απασχολεί τελευταία και το συναντώ συνέχεια και έχει να κάνει με τις ταμπέλες όπου θέτουμε στους εαυτούς μας αλλά και στους γύρω μας. Εδώ θέλω να σημειώσω, πως εάν είμαστε αυστηροί με εμάς σίγουρα θα είμαστε και με τους άλλους ανθρώπους.

Όμως αλήθεια τι είναι οι ταμπέλες;

Ένας χαρακτηριστικός ορισμός, είναι ότι ο όρος "ταμπέλα" αναφέρεται στην πρακτική να τοποθετούμε ετικέτες σε ανθρώπους ή ομάδες ανθρώπων, χαρακτηρίζοντάς τους με βάση κάποια γενικευμένα χαρακτηριστικά, στερεότυπα ή προκαταλήψεις. Αυτές οι ετικέτες μπορεί να είναι βασισμένες σε φυλετική καταγωγή, φύλο, ηλικία, θρησκεία, οικονομική κατάσταση, κοινωνική τάξη, εθνικότητα, ικανότητες ή άλλα χαρακτηριστικά.

Ποια όμως είναι παραδείγματα ταμπελών;

Κάποια χαρακτηριστικά ταμπελών που συναντώ συνέχεια μέσα από τη δουλεία μου είναι:

• ικανός-ανίκανος γονέας
• καλός- κακός γονέας
• ζωηρό-ήσυχο παιδί
• καλό- κακό παιδί
• καλός-κακός μαθητής
• έξυπνο-χαζό παιδί
• δύσκολο-εύκολο παιδί

Και σίγουρα μπορεί να γράφω  ώρες για  ταμπέλες που ακούω, καθημερινά φαντάζομαι το ίδιο και εσείς. 

αυτοεκπληρούμενη προφητεία τι είναι;

Έχετε όμως ακούσει για την αυτοεκπληρούμενη προφητεία, είναι ένας ορισμός που μου αρέσει πολύ και μέσα από προσωπική θεραπεία κατάλαβα πόσο πολύ μπορεί να επηρεάσει ένα άτομο.

Ο όρος "αυτοεκπληρούμενη προφητεία" ή "αυτοπροφητεία" πρωτοεμφανίστηκε στην επιστημονική βιβλιογραφία από τον ερευνητή Robert K. Merton, έναν Αμερικανό κοινωνιολόγο, στη δεκαετία του 1940. Ο Merton περιέγραψε αυτό το φαινόμενο στο άρθρο του το 1948, με τον τίτλο "The Self-Fulfilling Prophecy". Στο άρθρο του, αναλύει πώς οι προσδοκίες που διατυπώνουμε για κάτι μπορούν να οδηγήσουν στην επίτευξη αυτής της πρόβλεψης από τη συμπεριφορά μας, ανεξάρτητα από το αν η πρόβλεψη είναι αληθής ή όχι.

Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία λοιπόν αναφέρεται με απλά λόγια σε μια πρόβλεψη που γίνεται πραγματικότητα επειδή οι άνθρωποι πιστεύουν σε αυτήν και συμπεριφέρονται κατά τρόπο που την καθιστά πραγματική. Συνήθως συμβαίνει όταν κάποιος λαμβάνει μια πρόβλεψη ή μια πεποίθηση για κάτι που θα συμβεί στο μέλλον και στη συνέχεια η συμπεριφορά του οδηγεί στην εκπλήρωση αυτής της προβλεπόμενης κατάστασης. Ένα απλό παράδειγμα είναι όταν οι γονείς λένε συνέχεια στο παιδί πως είναι ζωηρό, άρα το παιδί θα χειροτερέψει τη συμπεριφορά του ώστε να αναλάβει το ρόλο που του έχουν προσάψει. Άλλο ένα παράδειγμα είναι όταν ένα παιδί ακούει συνέχεια πως είναι δύσκολο παιδί, άρα θα υιοθετήσει το ρόλο και θα κάνει ότι μπορεί για να εκπληρώσει την πρόβλεψη των σημαντικών άλλων.

Με λίγα λόγια πρέπει να προσέχουμε τι λέμε σε παιδιά αλλά και σε ενήλικους. Χαρακτηρίζουμε πράξεις, όχι ανθρώπους!!!

Γιατί όχι ταμπέλες λοιπόν εκτός από την αυτοεκπληρούμενη προφητεία;

1. Περιορισμός της Ανάπτυξης και των ταλέντων των ανθρώπων: Η ετικέτα μπορεί να δημιουργήσει περιοριστικές προσδοκίες ενθαρρύνοντάς τους ανθρώπους να περιορίζουν τον εαυτό τους σε συγκεκριμένους ρόλους ή χαρακτηριστικά.

2. Αυτοεκτίμηση και Στίγμα: Η επιβολή ετικετών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αυτοεκτίμηση των ανθρώπων δημιουργώντας αίσθημα στίγματος εάν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες της ετικέτας.

3. Περιορισμός της Διαφορετικότητας: Η τάση να τοποθετούμε ετικέτες μπορεί να αγνοεί την ατομική διαφορετικότητα όλων μας, περιορίζοντας έτσι την κατανόηση των μοναδικών τους αναγκών και ικανοτήτων μας

4. Προκαταλήψεις και Διακρίσεις: Οι ταμπέλες μπορεί να οδηγήσουν σε προκαταλήψεις και διακρίσεις, καθώς οι άνθρωποι μπορεί να κρίνονται με βάση την ομάδα ή την ετικέτα στην οποία ανήκουν.

5. Λανθασμένες Υποθέσεις: Οι ταμπέλες μπορεί να οδηγήσουν σε λανθασμένες υποθέσεις για τα άτομα, καθώς δεν γνωρίζουμε όλο το εύρος της προσωπικότητας του.

6. Υπεραπλούστευση: Οι ταμπέλες συχνά απλουστεύουν την πραγματικότητα, αγνοώντας τις εξαιρέσεις που υπάρχουν σε κάθε ατομική περίπτωση.

Υπάρχουν θετικά στις ταμπέλες;

Για  εμένα οι ταμπέλες είναι θετικές μόνο στα ρούχα που μπορούμε να κατηγοριοποιούμε εύκολα τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά. Α και στα αρχεία του υπολογιστή, α και στο σούπερ μάρκετ.

Γενικά οι ταμπέλες για εμένα είναι χρήσιμες αλλά όχι στους ανθρώπους!!!

Ας θυμόμαστε πως η αποφυγή των ταμπελών ίσως να συμβάλλει στη δημιουργία πιο δίκαιης, σεβαστικής και κατανοητικής κοινωνίας.